زخم‌های مزمن مشکلات جدی در مدیریت بهداشتی و درمانی به وجود می‌آورند و برای بیماران و سیستم بهداشتی هزینه‌بر هستند. روش‌های درمانی مختلفی برای مدیریت زخم‌های مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرند و اوزون تراپی یکی از روش‌های مورد توجه است. در این مقاله، ما به بررسی تأثیر اوزون تراپی بر زخم‌های مزمن می‌پردازیم، با فروزان طب همراه باشید.
برخی از تأثیرات اوزون تراپی بر زخم‌های مزمن
تسریع فرآیند التیام
یکی از اثرات مهم اوزون تراپی بر زخم‌های مزمن، تسریع فرآیند التیام است. اوزون با تحریک مکانیسم‌های بازسازی سلولی و بهبود چسبندگی فیبرونکتین‌ها، باعث افزایش سرعت بهبود زخم می‌شود.
کاهش التهاب
اوزون تراپی به عنوان یک ماده ضد التهاب عمل کرده و علائم التهابی مانند تورم، قرمزی و درد را در زخم‌های مزمن کاهش می‌دهد. این خاصیت ضد التهابی اوزون به وسیله کاهش سطح سیتوکین‌های التهابی و تثبیت تعادل بین فعالیت سلول‌های التهابی و ضدالتهابی حاصل می‌شود.
ضدعفونی کنندگی
اوزون تراپی با داشتن خاصیت ضدمیکروبی و ضدقارچی، به کاهش بار باکتریایی و قارچی در زخم‌های مزمن کمک می‌کند. اوزون با نفوذ به عمق زخم، باکتری‌ها و قارچ‌های موجود را تخریب کرده و بهبود عفونت را تسهیل می‌کند.
افزایش رشد بافت سالم
اوزون تراپی میتواند رشد بافت سالم را تحریک کند و فرآیند تجدید سلولی را تسریع دهد. این باعث می‌شود تا زخم‌های مزمن بهبود یابند و بافت سالم تولید شود.
تنظیم عوامل رشد
اوزون تراپی میتواند تأثیرگذاری بر عوامل رشد در فرآیند التیام زخم‌های مزمن داشته باشد. به‌عنوان مثال، اوزون میتواند سطح فاکتور رشد اپیتلیال (EGF) را افزایش دهد که نقش مهمی در تجدید سلول‌ها و رشد بافت سالم دارد.
مضرات احتمالی اوزون تراپی برای درمان زخم
اوزون تراپی در کاربردهای درست و زمان‌بندی صحیح، به طور کلی به عنوان یک روش ایمن شناخته می‌شود. با این حال، در برخی موارد ممکن است تداخلات و عوارض خفیفی ناشی از این درمان رخ دهد. برخی از ضررهای محتمل اوزون تراپی در زخم‌های مزمن عبارتند از :
خشکی پوست
استفاده نادرست یا بیشازحد از اوزون میتواند باعث خشکی پوست و رطوبت کم در منطقه زخمی شود.
التهاب و تحریک بیشازحد
مصرف بیشازحد اوزون ممکن است منجر به تحریک پوست و ایجاد التهاب بیشتر در زخم شود.
آسیب به بافت سالم
استفاده نادرست از اوزون میتواند باعث آسیب به بافت سالم و درماندهی زخم شود.
عفونت
اگر اوزون به درستی استفاده نشود یا تجهیزات بهداشتی به درستی استریل نشوند، ممکن است عفونت زخمی را بدلایل میکروبیولوژیکی ایجاد کند.
اوزون تراپی برای چه نوع زخم هایی میتواند استفاده شود؟
اوزون تراپی میتواند بر روی انواع زخم‌های مزمن استفاده شود. این شامل زخم‌هایی است که به طور عمومی بیش از 4 هفته طول می‌کشند و به تشکیل بافت ناهنجار، نکروز (مرگ بافت) و التهاب مزمن منجر می‌شوند. زخم‌های مزمن ممکن است به علت عوامل مختلفی از جمله دیابت، فشار طولانی مدت، ناکروز (مرگ بافت)، آسیب عروقی و عفونت ایجاد شود.
مواردی که اوزون تراپی میتواند در درمان زخم‌های مزمن مؤثر باشد عبارتند از :
زخم‌های پیش‌رونده
زخم‌هایی که پس از مداومت درمانی معمول باقی می‌مانند و فرآیند التیام به‌طور قطعی آغاز نمی‌شود.
زخم‌های فشاری
زخم‌هایی که ناشی از فشار مداوم و قرارگیری بیشازحد روی یک نقطه خاص در بدن هستند، به‌طور معمول در افرادی که بستری شده‌اند و محدودیت حرکتی دارند مشاهده می‌شوند.
زخم‌های دیابتی
زخم‌هایی که در افراد دیابتی به دلیل آسیب و عفونت در اعصاب و عروق پاها شکل می‌گیرند.
زخم‌های عروقی
زخم‌هایی که ناشی از عواملی مانند بریدگی عروق، جراحات عروقی یا آسیب دیدن عروق در نتیجه بیماری عروقی هستند.
زخم‌های عفونی
زخم‌هایی که به دلیل عفونت باکتریایی، قارچی یا ویروسی ایجاد می‌شوند.
روش های مورد استفاده از اوزون روی زخم
برای اعمال اوزون بر روی زخم‌ها، روش‌های مختلفی وجود دارد که متناسب با نوع و موقعیت زخم، پزشک معالج تصمیم می‌گیرد کدام روش را استفاده کند. برخی از روش‌های معمول اعمال اوزون بر روی زخم‌ها عبارتند از:
تزریق اوزون
در این روش، گاز اوزون به طور مستقیم بر روی زخم اعمال می‌شود. پس از تمیز کردن زخم، گاز اوزون تولید شده توسط یک دستگاه اوزون تراپی، یا با استفاده از یک سرنگ مناسب، به زخم یا اطراف آن تزریق می‌شود و یا از طریق بگ مخصوص روی زخم اعمال می‌شود.
محلول اوزون
در این روش، محلولی که حاوی اوزون است، بر روی زخم استفاده می‌شود. این محلول میتواند به صورت مستقیم بر روی زخم ریخته شده یا با استفاده از بانداژ مرطوب شده و بر روی زخم قرار گیرد.
ترکیب اوزون و روغن (ژل اوزون)
در این روش، روغنی که احتوای اوزون است، بر روی زخم استفاده می‌شود.
مزایای استفاده از اوزون تراپی برای درمان زخم
اوزون تراپی برای درمان زخم‌ها به عنوان یک روش جدید و همچنین مکمل درمانی استفاده می‌شود. این روش میتواند برخی مزایا و فواید زیر را در بهبود و تسریع فرآیند التیام زخم‌ها ارائه دهد.
خاصیت آنتی‌باکتریال
اوزون دارای خاصیت ضدعفونی‌کننده قوی است و میتواند علیه انواع باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها مؤثر باشد. با استفاده از اوزون تراپی، عوامل عفونتی در زخم کاهش می‌یابند و باعث پیشگیری از عفونت جدید می‌شود.
کاهش التهاب
اوزون تراپی میتواند التهاب را کاهش دهد و فرآیند التیام طبیعی را تسریع کند. این روش میتواند علائم التهابی مانند تورم، قرمزی و درد را کاهش دهد.
اکسیژن رسانی به بافت آسیب دیده
در برخی زخم‌ها، کمبود اکسیژن میتواند یک عامل مهم باشد. با افزایش اکسیژن در منطقه زخمی، اوزون تراپی میتواند به عملکرد سلول‌ها در منطقه زخمی کمک کند، اوزون به طور مستقیم اکسیژن را به بافت‌های زخم می‌رساند. این اکسیژن میتواند فرآیند تولید انرژی و متابولیسم سلولی را تقویت کند و به سلول‌های بافتی کمک کند تا بهبود یابند و فرآیند التیام را تسریع کنند.
استیمولاسیون ترشحات رگ‌ها
اوزون میتواند ترشحات رگ‌ها را تحریک کند و جریان خون را به منطقه زخم افزایش دهد. این افزایش جریان خون میتواند عوامل التیام‌بخش را به منطقه زخمی تحویل دهد و تجدیدسازی بافت را تسریع کند.
اوزون تراپی به عنوان یک روش درمانی جدید، تأثیرات متعددی بر زخم‌های مزمن دارد. با این حال، برای بررسی دقیق‌تر این تأثیرات و تأثیر اوزون تراپی بر انواع خاص زخم‌های مزمن، نیاز به تحقیقات بیشتر و مطالعات بالینی گسترده‌تر است.
مرجع
- Bocci V. Ozone as Janus: this controversial gas can be either toxic or medically useful. Mediators of inflammation. 2004;13(1):3-11.
- Elvis AM, Ekta JS. Ozone therapy: A clinical review. Journal of natural science, biology, and medicine. 2011;2(1):66-70.
- Menéndez-Cepero S, Fariña-López E, Gómez-Ramírez S, Sánchez-Armengol A. Ozone therapy in chronic wounds: A systematic review. Actas Dermo-Sifiliográficas (English Edition). 2015;106(5):351-64.
- Robins S. Ozone therapy as an effective treatment modality for chronic wounds-A systematic review. The international journal of lower extremity wounds. 2019;18(2):180-93.
- Martínez-Sánchez G, Al-Dalain SM, Menéndez S, Re L, Giuliani A, Candelario-Jalil E, et al. Therapeutic efficacy of ozone in patients with diabetic foot. European journal of pharmacology. 2005;523(1-3):151-61.